Tai biến mạch máu não

Sơ cứu tai biến mạch máu não sai: Nguy hiểm chết người!

   Nhiều người lo ngại quá trình vận chuyển sẽ làm cho mạch máu não của bệnh nhân bị vỡ, đứt là sai vì nếu chảy máu thì đã chảy máu rồi - ThS Trần Đức Hùng

>> TƯ VẤN TÂM LÝ - KHÁM BỆNH MIỄN PHÍ TẠI AloBacsi.vn

Thời gian gần đây, trên mạng xã hội Facebook, hàng nghìn người đã chia sẻ cho nhau một phương pháp nhận biết và sơ cứu nạn nhân bị tai biến mạch máu não. Rất nhiều người đã cảm ơn những chia sẻ này  như một “phép tiên cứu người”, nhất là những bạn có bố mẹ, người thân bị cao huyết áp, tiểu đường, các bệnh có nguy cơ tai biến cao trong nhà. Tuy nhiên theo các bác sỹ chuyên khoa tim mạch, phương pháp này có hiệu quả rất thấp, thậm chí có nhiều sai lầm về nguyên tắc cấp cứu.

Đây là một kinh nghiệm được dịch lại, trong đó đưa ra cách nhận biết bệnh nhân tai biến và phương pháp sơ cứu ban đầu bằng một cây kim. Ngay sau khi xác định người đối diện bị tai biến bằng ba yêu cầu cơ bản:
C-N-G (yêu cầu người bệnh cười/nói/giơ tay, nếu không thực hiện được một trong ba yêu cầu thì khả năng rất cao là đã bị tai biến),
những người có mặt sẽ sơ cứu bằng cách châm kim vào mười đầu ngón tay, nặn cho đến lúc ra máu, 

với những bệnh nhân bị méo miệng thì kéo mạnh hai vành tai đến lúc đỏ rồi cũng châm kim cho chảy máu.

Điều đáng nói là chia sẻ này nhấn mạnh rằng: mọi người phải kiên tâm chờ cho đến khi bệnh nhân hoàn toàn hồi tỉnh và không có một triệu chứng nào khác thường mới mang bệnh nhân đến bệnh viện. Vì nếu bệnh nhân được chuyên chở vào bệnh viện sớm hơn có thể những dằn xóc của xe cứu thương sẽ làm cho các mao quản trong não bộ bị vỡ ra.

 

Bài viết trên Facebook đã nhận hàng ngàn cảm ơn và chia sẻ nhưng lại là một tư vấn sai lầm về cách cấp cứu nạn nhân bị tai biến

 

Tuy nhiên, ThS Trần Đức Hùng, Phó chủ nhiệm Khoa Tim mạch, Bệnh viện 103 cho biết: “Trong Đông y đúng là có một bài thuốc châm 10 ngón tay, 10 ngón chân. Cách cấp cứu này chỉ phù hợp với thể tai biến nhẹ (tay chân yếu, phản xạ chậm) còn hầu như không có tác dụng với thể nặng (liệt, hôn mê…). Nếu như nó có khả năng tuyệt vời giống chia sẻ trên mạng kia thì Tổ chức Y tế thế giới đã nghiên cứu để đưa vào các tạp chí y học hướng dẫn cho các nước rồi”.

ThS Trần Đức Hùng chia sẻ, bản thân ông trong lúc chờ xe cấp cứu đã từng dùng phương pháp này nhưng bệnh nhân bị tai biến nặng vẫn tử vong. Vì vậy khi phát hiện ra người nhà bị tai biến, cách xử lý tốt nhất là đưa ngay người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Việc nhiều người lo ngại quá trình vận chuyển có thể làm cho các mạch máu não của bệnh nhân bị vỡ, đứt là sai vì nếu đứt thì đã đứt rồi, nếu chảy máu thì đã chảy máu rồi.

Trên website benhtimmach.com, nhiều bác sĩ cũng cho rằng chia sẻ trên Facebook là sai lầm, sẽ làm mất đi giai đoạn “thời gian vàng” trong cấp cứu bệnh nhân, làm mất cơ hội cứu sống và khắc phục các di chứng có thể có của bệnh nhân.

Ths Ngô Chí Hiếu, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Tim Hà Nội cho rằng: “Hoàn toàn không có cơ sở khoa học để xử trí cấp cứu người bị tai biến như thế. Việc cấp cứu tùy thuộc vào tình trạng từng bệnh nhân. Sơ cứu người tai biến chủ yếu là đảm bảo hô hấp tốt, thông thoáng, không có dị vật , không bị sặc… kiểm soát huyết áp đồng thời nhanh chóng di chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế, hạn chế di động đến đầu bệnh nhân, chứ không phải không di chuyển nạn nhân đi cấp cứu”.
 

AloBacsi.vn

 Theo Huyền Thanh - Kiến thức

http://alobacsi.vn/thoi-su/so-cuu-tai-bien-mach-mau-nao-sai-nguy-hiem-chet-nguoi-a20120917080610188c160.htm

_________________________________________

Tai biến mạch máu não còn gọi là Đột quỵ não là một bệnh xảy ra khi việc cung cấp máulên một phần bộ nãobị đột ngột ngừng trệ.

Tai biến mạch máu não có hai loại: nhồi máu não (do tắc mạch) hoặc chảy máu não (do vỡ mạch). Các triệu chứng thần kinh trung ương khu trú biểu hiện nhanh, ngay tức thì khi tổn thương mạch máu não xảy ra, nên tai biến mạch máu não còn được gọi là đột quỵ. Đột quỵ là bệnh của hệ thần kinh phổ biến nhất hiện nay.

Bệnh căn

• Gây tắc mạch máu não: cục máu đông tại chỗ của động mạch não, thuyên tắc do xơ vỡ động mạch (chẳng hạn xuất phát từ động mạch cảnh), huyết tắc do bệnh tim (thí dụ rung nhĩ, nhồi máu cơ tim).
• Gây vỡ mạch máu não: tăng huyết áp, chấn thương, vỡ phình động mạch não.
• Nguyên nhân ít gặp: giảm huyết áp (tụt huyết áp đột ngột hơn 40 mm Hg), viêm động mạch, viêm tắc tĩnh mạch, thuyên tắc xoang tĩnh mạch. Ở người trẻ: bệnh tiểu cầu, chảy máu dưới màng nhện, dị dạng động mạch cảnh.

Yếu tố nguy cơ

Tăng huyết áp, hút thuốc lá, đái tháo đường, một số bệnh tim (bệnh van tim, thiếu máu cơ tim, rung nhĩ), bệnh mạch máu ngoại biên, tiền căn thiếu máu cục bộ thoáng qua, tăng thể tích hồng cầu, phụ nữ vừa hút thuốc lá vừa dùng thuốc tránh thai nội tiết tố, tăng chất béo trong máu, lạm dụng thức uống có cồn (rượu, bia), rối loạn chức năng đông máu.

Triệu chứng lâm sàng

Biểu hiện lâm sàng do tắc mạch hoặc do vỡ mạch khó có thể phân biệt, để chẩn đoán nguyên nhân phải dựa vào các yếu tố tiền căn, bệnh có sẵn và xét nghiệm cận lâm sàng (MRI, CT scan: là phương pháp dùng các đầu phát tia X chạy xung quanh cơ thể bệnh nhân kết hợp với một máy tính sẽ thu được hình ảnh các lớp cắt cơ thể khi xử lí qua máy tính).

Trong trường hợp điển hình, các triệu chứng xuất hiện đột ngột, tiến triển chỉ trong vài giờ (hoặc vài ngày). Trên lý thuyết, các triệu chứng thần kinh khu trú tương ứng với khu vực tưới máu của động mạch bị tổn thương, tuy nhiên do các động mạch thông nối với nhau nên có sự cấp máu bù bởi các động mạch còn nguyên, làm nhòe các triệu chứng.

Tổn thương trong bán cầu đại não (50 % các trường hợp) có thể gây ra: liệt đối bên, khởi đầu là liệt mềm, dần dần diễn tiến đến liệt cứng; giảm cảm giác đối bên; giảm thị lực cùng bên; nói khó.

Tổn thương thân não (25 %): triệu chứng đa dạng, có thể gây liệt tứ chi, rối loạn thị giác, hội chứng khóa trong (tỉnh, hiểu nhưng do liệt, không làm gì được).

Tổn thương khiếm khuyết (25 %): nhiều điểm nhồi máu nhỏ quanh hạch nền, bao trong, đồi thị và cầu não. Người bệnh vẫn ý thức, các triệu chứng có thể chỉ liên quan tới vận động hoặc cảm giác hoặc cả hai, có khi có triệu chứng thất điều.

Diễn tiến

Khoảng 20 % tử vong trong vòng 1 tháng, 5 % – 10 % trong vòng 1 năm. Khoảng 10 % hồi phục không di chứng, 25-30% tự đi lại phục vụ bản thân được, 20-25% đi lại khó khăn, cần sự hỗ trợ của người khác trong sinh hoạt, 15-25% phải phục vụ hoàn toàn của người khác. Tiên lượng xấu nếu có các triệu chứng: giảm ý thức, tăng tiết đờm dãi, sốt cao ngay từ ngày đầu.

Chẩn đoán phân biệt

U não, chảy máu dưới màng cứng, liệt Todd (hội chứng thần kinh khu trú sau động kinh, hồi phục trong vòng 24 giờ). Ngộ độc do dùng thuốc quá liều, nhất là khi có triệu chứng mất tri giác.

Biến chứng, di chứng

Viêm phổi, trầm cảm, co cứng, táo bón, loét do nằm lâu, liệt nửa người.

Xử trí

Cần phải đưa người bệnh vào viện để được chẩn đoán và điều trị thích hợp. Đối với người bị tai biến, thời gian là vàng, mạch máu đông hoặc vỡ phải được xử lý thật nhanh để đề phòng các biến chứng như liệt toàn thân, bại não, v.v. Khi người có các triệu chứng sau cần phải chú ý và đưa đến bệnh viện ngay lập tức:

Các triệu chứng xảy ra đột ngột

• Đột ngột thấy tê cứng ở mặt, tay hoặc chân – đặc biệt là tê cứng nửa người
• Đột ngột nhìn không rõ (Thị lực giảm sút)
• Đột ngột không cử động được chân tay (Mất phối hợp điều khiển chân tay)
• Đột ngột không nói được hoặc không hiểu được người khác nói
• Đầu đau dữ dội

Phụ nữ có thể có các biểu hiện đặc trưng sau:

• Đột ngột đau ở mặt hoặc chân
• Đột ngột bị nấc
• Đột ngột cảm thấy buồn nôn
• Đột ngột cảm thấy mệt
• Đột ngột tức ngực
• Đột ngột khó thở
• Tim đập nhanh bất thường

Ghi chú: Chúng tôi nhấn mạnh chữ đột ngột để chỉ các triệu chứng xảy ra bất thường, không do các yếu tố bên ngoài.

Những việc có thể làm trước khi xe cấp cứu tới

• Quan sát và hỏi bệnh nhân để biết bệnh nhân còn tỉnh táo (ý thức bình thường) hay lẫn lộn, lơ mơ hoặc hôn mê (rối loạn ý thức). Kèm theo dấu hiệu đại tiểu tiện không tự chủ chứng tỏ bệnh nhân đã mất ý thức.
• Nếu bệnh nhân còn tỉnh: cần để bệnh nhân nằm

• yên tĩnh và gọi cấp cứu đến để đưa bệnh nhân vào bệnh viện lớn có uy tín về cấp cứu tai biến mạch máu não.
• Nếu bệnh nhân hôn mê: cần xem bệnh nhân đang còn thở bình thường, thở nhanh, thở chậm, hay đã ngừng thở..., vì cấp cứu hô hấp là việc đầu tiên phải làm để đảm bảo đủ oxy cho tim và cho não. Nếu toàn bộ não thiếu oxy quá 3 phút thì dù cho cấp cứu tim đập lại cũng không cứu được não, y học gọi là mất não, hoặc chết não.
• Kiểm tra nhịp tim và huyết áp ngay nếu có thể.

Đặc biệt lưu ý với người nhà hoặc người chứng kiến bệnh nhân đột quỵ não:

• Bệnh nhân đột quỵ não có thể bị một trong hai dạng: chảy máu não do vỡ mạch hoặc nhồi máu não do tắc mạch. Hai bệnh này đối nghịch nhau hoàn toàn về nguyên nhân, cơ chế và cách điều trị. Các bác sỹ chuyên khoa cũng không thể chỉ dựa vào biểu hiện bên ngoài để xác định chẩn đoán. Vì vậy, không được mạo hiểm tự điều trị cho bệnh nhân dù chỉ là các động tác như bấm huyệt nhân trung, châm cứu, đánh gió... Những tác động đó có thể làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh của bệnh nhân mà chúng ta vô tình không biết.

• Thực hiện hô hấp nhân tạo (CPR), nếu cần phải dùng miệng thổi hơi vào miệng bệnh nhân (hô hấp miệng-miệng) nếu thấy bệnh nhân ngừng thở.
• KHÔNG ĐƯỢC cố di chuyển đầu, cổ bệnh nhân, trong trường hợp tai nạn, đầu hoạc cổ có thể bị gãy hoặc bị thương. Để bệnh nhân trong tư thế thoải mái. Nới lỏng quần áo.
• KHÔNG ĐƯỢC cho bệnh nhân ăn hoặc uống. Tai biến khiến cho người bệnh không thể nuốt và sẽ gây nghẹn.
• KHÔNG ĐƯỢC dùng ax-pi-rin (aspirin). Mặc dù ax-pi-rin có thể làm giảm cục máu đông trong trường hợp tai biến tắc động mạch nhưng cũng có thể gây chảy máu trong nếu là tai biến vỡ mạch máu. Nếu người bệnh đã uống ax-pi-rin trong ngày, cần phải báo với bác sỹ cấp cứu.
• Thở sâu. Thở chậm và sâu giúp bệnh nhân bình tĩnh và đưa máu lên não nhiều hơn. Để người bệnh nằm xuống và nói chuyện với người bệnh để họ bình tĩnh.

• Giữ đầu mát và thân ấm. Nếu có đá lạnh, có thể chấm nhẹ qua đầu người bệnh để giữ mát. Bọc đá trong khăn để không quá lạnh. Giữ mát đầu để giảm phản ứng phù nề khi tai biến và có thể giúp người bệnh đỡ cảm thấy đau đầu. Giữ thân ấm bằng áo khoác hoặc chăn sẽ giảm được nguy cơ co giật (sốc).
• Có thể liên hệ với một trung tâm y tế hoặc với bác sỹ thần kinh để được tư vấn sớm trước khi đưa bệnh nhân đến bệnh viện.

Phòng ngừa

Những thông tin y khoa của Wikipedia Tiếng Việt chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế ý kiến chuyên môn. Trước khi sử dụng những thông tin này, đề nghị liên hệ và nhận sự tư vấn của các bác sĩ chuyên môn.

Tai biến mạch máu não hoàn toàn có thể dự đoán trước, với các biện pháp can thiệp kịp thời sẽ tránh bị xảy ra đột quỵ. Mọi người trên 50 tuổi, và có yếu tố nguy cơ đột quỵ cần kiểm tra định kỳ chuyên khoa để biết trước nguy cơ gần xảy ra đột quỵ như sau: - Làm điện tim, siêu âm tim để xác định xem có bị hẹp van hai lá, rung nhĩ, loạn nhịp tim, cục máu quẩn trong tim hay không. - Siêu âm động mạch chủ, động mạch cảnh; siêu âm xuyên sọ để tìm mảng vữa xơ động mạch, phình động mạch, hẹp động mạch. - Chụp cộng hưởng từ mạch máu não(MRA), chụp CT scanner đa lớp cắt dựng mạch máu não hoặc chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) để xác định xem có hẹp mạch máu, phình mạch, dị dạng mạch máu não hay không.

• Phòng ngừa cấp 1: kiểm soát các yếu tố nguy cơ; điều trị huyết áp, kiểm soát đường huyết, lipid máu; bỏ thuốc lá; dùng thuốc kháng đông trọn đời ở những người bị thấp tim hoặc mang van tim nhân tạo ở bên tim trái. Cân nhắc khả năng dùng thuốc kháng đông ở người bị rung nhĩ mạn tính. Tiến hành đặt stent động mạch cảnh khi hẹp trên 75%, hoặc mổ bóc nội mạc động mạch cảnh, nút coils phình mạch, nút ổ dị dạng động tĩnh mạch (AVM) để tránh nguy cơ nhồi máu não hoặc chảy máu não.
• Phòng ngừa cấp 2: Tiếp tục kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Nếu là tắc mạch máu hoặc rung nhĩ mạn tính, có thể dùng aspirin hoặc warfarin. Tiến hành can thiệp mạch thần kinh khi có hẹp động trên 50%, hoặc phình động mạch não.
• Công nghệ dự báo chuỗi thời gian bằng mạng nơ-ron nhân tạo còn cho
• phép dự báo huyết áp của bệnh nhân trong một số ngày tiếp theo căn cứ và số liệu huyết áp của bệnh nhân đó trong quá khứ.

_________________________